لطفاً تلفن همراه را روي حالت پرواز تنظيم کنيد!
تا به حال از خودتان پرسيده‌ايد که دقيقا چرا در هواپيما بايد گوشي همراه خود را خاموش کنيم؟ گوشي همراه يا ديگر وسايل ديجيتالي چه تاثيري روي ايمني پرواز دارند؟ آيا حتما بايد گوشي را خاموش کرد يا وقتي آن را بر روي حالت پرواز (Flight Mode) مي‌گذاريم کفايت مي‌کند؟
اگر نگاهي به تنظيمات تلفن‌همراهتان بيندازيد، گزينه‌اي به نام Flight Mode يا Airplane Mode وجود دارد که نه موبايل شما را به پرواز درمي‌آورد، نه يک بازي هواپيمايي است؛ بلکه نوعي از تنظيمات گوشي بوده که براي همين مواقع طراحي شده است.
تلفن‌هاي همراه مي‌توانند موجب اختلالاتي در کابين خلبان شوند. «لطفاً دستگاه‌هاي الکترونيکي همراه خود، از جمله هر گونه تلفن همراه را روي حالت پرواز تنظيم کنيد.» اين عبارت، درخواستي است که هر روزه مسافران هزاران هواپيماي در حال پرواز در سراسر جهان هنگام شروع پرواز آن را مي‌شنوند و دستورالعملي است که اکثريت قريب به اتفاق افراد از آن اطاعت مي‌کنند، حتي اگر به طور قطعي از علت اين کار مطلع نباشند.
بر طبق مقررات جهاني پرواز، استفاده از هر گونه گجت ديجيتالي در ارتفاع کمتر از 3 هزار متر ممنوع است، ممنوعيتي که شامل حالت Flight Mode حالت پرواز نيز مي‌شود و حساسيت آن در مواقع بلند شدن و نشستن هواپيما بسيار افزايش پيدا مي‌کند.
در يک نگاه کلي بايد گفته که هر وسيله منتشر کننده امواج راديويي، تاثيري منفي روي تجهيزات الکترونيکي گذاشته و ممکن است باعث اختلال در شبکه ارسال و دريافت پيام هاي راديويي شود.
سال 2007، از ميان 125 گزارش ارسالي در مورد اختلالات توليدي گجت‌هاي الکترونيکي حدود 77 مورد به اثبات رسيد!
طبق مقررات جهاني، استفاده از گجت‌هاي ديجيتالي در ارتفاع کمتر از ? هزارمتر، حتي بر روي حالت پرواز ممنوع است. بالاتر از اين ارتفاع، مي‌توان از دستگاه‌هايي مثل لپ‌تاپ، پخش‌کننده‌ي موسيقي و تبلت استفاده کرد. ولي گوشي همراه همچنان بايد خاموش بماند. اين قوانين به هر صورت مهم هستند و ما بايد براي جلوگيري از مخاطرات احتمالي تداخل امواج دستگاه‌ها با سامانه‌هاي الکترونيکي حساس هواپيما آن‌ها را رعايت کنيم. ولي پايه‌ي علمي اين قوانين چيست؟ اگر از آن‌ها تخطي کنيم چه اتفاقي مي‌افتد؟
رابطه‌ي گوشي‌هاي همراه با تجهيزات الکترونيکي هواپيما، مي‌تواند دقيقا مثل رابطه‌ي شعله‌ي جوشکاري با لوله‌هاي حرارتي مجتمع مسکوني و دماسنج‌هاي آن باشد. هواپيما داراي صدها سامانه‌ي الکترونيکي پرواز است که با نام اويونيک (Avionics) شناخته مي‌شوند و براي ناوبري هواپيما، ارتباط با ايستگاه‌هاي زميني و کمک به پرواز به کار مي‌روند. بعضي از آن‌ها حسگرهايي هستند که اطلاعات را براي انتقال به دستگاه‌هاي کابين خلبان ثبت مي‌کنند. اين مشکل فقط در رابطه با گوشي‌هاي همراه نيست و دستگاه‌هايي مثل تبلت، کتاب‌خوان، لپ‌تاپ و کنسول‌هاي بازي دستي هم امواج راديويي تابش مي‌کنند. اگر فرکانس امواج راديويي آن‌ها نزديک به فرکانس سامانه‌ي اويونيک هواپيما باشد، مي‌تواند سيگنال‌هاي هواپيما را دچار اختلال جدي کند. اين اختلال، سامانه‌هايي مثل رادار، سيستم‌هاي ارتباطي و فناوري پيشگيري از تصادم را دچار اشتباه مي‌کند يا از کار مي‌اندازد. به خصوص اگر سيگنال‌هاي چند گجت با يکديگر تشديد شود يا بر اثر خرابي گجت، امواج راديويي قوي‌تري تابش شود، احتمال بوجود آمدن خطر بيشتر هم مي‌شود. نکته‌ي جالب اين‌جاست که تا به حال در هيچ کدام از حوادث هوايي، روشن بودن گوشي همراه مسافران علت حادثه ذکر نشده است. در واقع اگر هم بوده است، به دليل اينکه جعبه سياه هواپيما نمي‌تواند مشخص کند که سامانه‌اي به دليل اختلال الکترومغناطيسي با گجت يکي از مسافران از کار افتاده، متوجه آن نشده‌ايم.
شواهدي وجود دارد که نشان مي‌دهد خطر روشن بودن گجت‌ها را بايد جدي گرفت. در ژانويه‌ي سال 2013 گزارشي از 50مسئله‌ي امنيتي پرواز که مي‌توانند بر اثر گجت‌هاي ديجيتالي همراه ايجاد شوند منتشر شد. اين گزارش از مرکز داده‌هاي سامانه‌ي اطلاعات امنيت هوايي آمريکا تهيه شده بود. اين مجموعه، از گزارش‌هايي که خدمه‌ي پرواز ارسال مي‌کنند جمع‌آوري شده است. در يکي از گزارش‌ها اين‌طور آمده است:«کاپيتان گفت که سامانه‌ي قطب‌نما در هنگام اوج‌گيري اوليه دچار اختلال شده است. وقي از مسافران خواسته شد که همه‌ي دستگاه‌هاي ديجيتالي همراه خود را خاموش کنند، سامانه‌ي قطب‌نما به حالت عادي خود برگشت.»
حالت پرواز موبايل چگونه عمل مي‌کند؟
حالت پرواز يک تنظيم در بسياري از تلفن‌هاي همراه، گوشي‌هاي هوشمند و ديگر دستگاه‌هاي الکترونيکي است که با فعالسازي آن، تمام سيگنال‌هاي انتقالي دستگاه از کار مي‌افتد. در نتيجه با روشن‌کردن حالت پرواز، قابليت‌هاي دستگاه براي تعيين محل، دريافت تماس يا استفاده از پيام‌هاي متني غيرفعال مي‌شود. در‌حالي که هنوز هم استفاده از ديگر امکانات گوشي که نياز به انتقال سيگنال ندارد مانند بازي‌ها، دوربين و پخش‌کننده موزيک امکان‌پذير است.
حالت پرواز اين اجازه را به کاربر مي‌دهد تا از دستگاهش حتي در هواپيما هم استفاده کند. وقتي از حالت پرواز استفاده مي‌کنيد، گيرنده FM، بلوتوث، آنتن‌هاي شبکه‌هاي بي‌سيم و GPS از کار مي‌افتد. در بعضي از مدل‌ها غير فعال‌کردن GPS و برخي ويژگي‌هاي ديگر با حالت پرواز صورت نمي‌گيرد. البته با وجود اين تنظيمات، هنوز هم بعضي از شرکت‌هاي هوايي استفاده از تلفن‌همراه حتي در حالت پرواز را غير‌قانوني اعلام کرده‌اند و در واقع به هيچ وجه اجازه روشن بودن تلفن‌همراه در هواپيما را به شما نمي‌دهند. اين تنظيم نام‌هاي مختلفي دارد از جمله حالت پرواز حالت آفلاين و حالت مستقل که در بخش تنظيمات همه گوشي‌ها وجود دارد.
حال چه بايد کرد؟!
در دنياي پررقابت شرکت‌هاي حمل و نقل هوايي، ايرلاين‌هايي مثل ويرجين آتلانتيک (Virgin Atlantic) و دلتا ايرلاينز (Delta Airlines) سامانه‌هايي را تبليغ مي‌کنند که با استفاده از آن‌ها مي‌توان حتي در هنگام پرواز نيز از دستگاه‌هاي ديجيتالي استفاده کرد. يکي از آن‌ها سامانه‌ي «تماس هنگام پرواز» مثل آن اير On Air و ايروموبايل (AeroMobile) است که از ايستگاه‌هاي موبايل (BTS) کوچک داخل هواپيما به نام پيکوسل (Picocells) استفاده مي‌کند و باعث مي‌شود که گوشي‌هاي همراه با انرژي خيلي کمتري امواج خود را تابش کنند. اين دستگاه امواج ارسالي را پردازش مي‌کند و به ماهواره مي‌فرستد تا از آن‌جا براي ايستگاه‌هاي زميني معمولي ارسال شوند. بنابراين با استفاده از اين ايستگاه‌هاي BTS داخل هواپيما، امکان برقراري تماس تلفني هنگام پرواز براي مسافران مهيا مي‌شود. کوين راجرز (Kevin Rogers) مدير عامل شرکت ايروموبايل اين فناوري را چنين توصيف مي‌کند:«اين فناوري درست مثل سرويس رومينگي (Roaming) است که وقتي به يک کشور خارجي مي‌رويد استفاده مي کنيد، با اين تفاوت که در آن کشور خارجي به ارتباط ماهواره‌اي احتياج نداريد. بعضي از ايرلاين‌ها در هنگام سفارش هواپيما فناوري ايروموبايل را به صورت پيشفرض بر روي هواپيماي خود سفارش مي‌دهند.
اين سامانه وقتي که هواپيما در ارتفاع مناسب است به شما اجازه‌ي مکالمه با گوشي همراه را مي‌دهد. ولي همچنان موقع نشست و برخاست هواپيما نمي‌توانيد از گوشي همراه استفاده کنيد.